Yaxın gələcəkdə bizim həyatımız hansı yeni texnoloji həll ilə bağlı olacağı hamıya maraqlıdır. Bu gün biz sizə yaxın gələcəkdə həyatımızı dəyişəcək və daha rahat edə biləcək texnologiyalar haqqında danışacağıq. Yeni texnoloji həllər arasında insan orqanlarının 3D çapı, oyun sahəsində inkişaf, genetika səviyəsində müalicə və.s. olacaq. İndi isə sıra ilə biz sizə sürətlə inkişaf edən texnologiyalar haqqında danışacağıq.
Gəlirli texnologiya – “Cloud Gaming”
Bu texnoloji həll vasitəsi ilə oyunları öz cihazlarında yox, bulud servislərindən aça biləcəksiniz. Bu sistem onlayn yayım modeli ilə çalışır. Server audio və ya video görüntünü istifadəçiyə ötürür. Bu texnoloji həllin hesabına istifadəçilər artıq öz kompüterlərini yeniləməsə belə yüksək qrafikli oyunları oynaya bilərlər.
Ən müasir oyunları, minimal gecikmə ilə, istənilən cihazdan, hətta televizordan belə aça bilərsiniz. Bu texnologiyanın bazar payı 2024-cü ildə 450 milyon dollara çatacağı təxmin edilir.
Kompüter texnologiyası ilə tanıma
Süni intellektin bu sahəsi, görüntü və video kontentinin analizi ilə bağlıdır. Belə sistemlər foto, videokameralardan və xüsusi proqram təminatından ibarətdir. Bu sistemlərin köməkliyi ilə obyektlər identifikasiya və sinifləndirmədən keçə bilir. Sistem görüntünü (şəkillər, görüntülər, videolar, ştrix-kodlar v.s.) və həmçinin üz və emosiyaları analiz edə bilir.
Oxuma sistemləri hər il sürətlə inkişaf edir. Texnologiyanı təhlükəsizlik, sənaye, tibb, ticarət, təhsil, istirahət, maliyyə, nəqliyyat və bir çox başqa sahələrdə istifadə etmək olar. Bu növ texnoloji həll hər birimizin smartfonunda var. Məsələn, Android istifadəçilərini yaxşı tanıdığı “Google Lens” tətbiqi.
Kompüter simulatorları
İstənilən sahədə edilən hər hansı səhv əlavə sərfiyyata və çətinliklərə gətirib çıxara bilər. Eyni zamanda böhranlar və digər çətinliklər insanları ehtiyyatlı olmağa məcbur edir. Məhz bu səbəblərə görə simulatorlar əla texnoloji həlldir. Simulasiya istənilən sahədə və istənilən qaydada istifadə oluna bilər.
Bunun hesabına insanlar virtual dünyada öz məhsullarının mənfi və müsbət tərəflərini tapa bilərlər. Nəticədə real istifadə zamanı hər hansı xətanın yaranma riski ciddi azalır. Simulatorlardan təbiət elmləri və texniki sahələr üzrə mütəxəssislər, menecerlər, hərbi və tibb işçiləri istifadə edə bilər.
CRISPR və İnsan ömrünü uzadmaq üçün genetik terapiya
Hal-hazırda planetimizin əhalisinin sayı 7,8 milyard insan təşkil edir. Bunun 9%-lik hissəsi yaşı 65-dən yuxarı olan insanlardır. Lakin artıq bu günümüzdə qocalmanın qarşısını alan olmasa da, sürətini azaldan texnoloji həllər mövcüddur. Bu genetik terapiya adlanır – texnologiyanın köməkliyi ilə genlərin əskik olduğu və ya düzgün işləmədiyi bədən hüceyrələrinə lazımı genetik quruluşlar daxil edilir.
İkinci üsul isə CRISPR-Cas9 adlanır. Bu texnoloji həll ilə DNT ardıcıllığının redaktəsi mümkündür. Məsələn, lazım olmayanı kəsmək və lazım olanı əlavə etmək. Bu texnologiya hal-hazırda genetik xəstəliklərə qarşı əsas silah kimi istifadə olunur. Əsas odur ki, bu həll sürətlə ucuzlaşır və istifadəsi asanlaşır.
Hüceyrə texnologiyası ilə “qidamızın gələcəyi”
Hüceyrə texnologiyası kənd təsərrüfatı, alternativ qida istehsalının yollarından biridir. İnsanlar artıq ət, balıq və süd məhsullarını heyvanlardan istifadə etmədən hazırlamağı öyrənib. Eyni zamanda heyvan hüceyrələri ilə yanaşı, bitkilərdən ətə bənzər zülallar yaradan alimlər var.
Bu məhsulların tərkibi təbii məhsulların tərkibini təkrarlayır. Genetik düzəlişin köməkliyi ilə məhsuldarlığın həcminin artırılması hədəflənir.
Dərialtı mikroçiplərin istifadəsi
Elon Musk və digər texnoloji nəhənglər bildiyimiz kimi yaxın gələcəkdə dəri altı mikroçiplərin istehsalına başlayacaqlarını açıqlayıblar. Sınaqlar isə tam sürətlər davam edir. Zaman keçdikçə istənilən yeni cihaz kompaktlaşır və istifadəsi rahatlaşır. Məsələn dəri altında quraşdırılmış mikroçip hesabına təcili yardım sizin yerinizi bir neçə saniyə içində müəyyənləşdirə bilər. Amma belə texnoloji həll nə dərəcədə təhlükəsizdir? Bu sualın cavabını biz yalnız insanlarda istifadə edildikdən sonra biləcəyik.
Mikrçiplər bədənimizdə olmasa belə, həyatımızda geniş şəkildə istifadə olunur. Məsələn, bank kartlarımız və smartfonlarımız ilə hər hansı əməliyyatın aparılması (ödəniş, uzaqdan idarəetmə v.s.). Zamanla isə mikroçiplərin istifadəsi sahələr sürətlə genişlənəcək.
Məlumatların DNT-də saxlanması
İnsanlıq sürətlə inkişaf etdikcə lazımi məlumatların saxlama həcmi artır. 2010-ci ildən bu günümüzə qədər insanlar 1,5 zetabayt məlumat yadda saxlayıblar. 2025-ci ildə isə bu rəqəm 175 zetabyat olacağı gözlənilir. Bu həcmdə məlumatı isə hardasa saxlamaq lazımdır. Hal-hazırda məlumatların DNT-də saxlanılması 10¹⁸ bayt sıxlıq təmin edir. Bu isə istənilən digər yaddaş qurğusundan 6 dəfə çoxdur.
Bu növ yaddaş sistemləri artıq zamanla sınaqdan keçib və bərpa oluna bilən fermentlər, zülallar və nuklein turşuları təmin olunur. Həmçinin, belə yaddaş sistemləri qoruyucu konteynerlər ilə çatdırılır və bunların köməkliyi ilə istənilən temperaturda saxlanıla bilər. Araşdırmalar göstərib ki, təbiət bu məlumat saxlanılması üsullarını yüz milyon illərdir ki, istifadə edir.
İnsan orqanları kopyalamaq üçün texnoloji həll: 3D Bio-Çap
3D çap texnologiya haqqında çoxlarımız eşitmişik və istifadəsini göstərən videolar görmüşük. 3D Bio-çap isə insanlar üçün yeni hüceyrələrin və orqanlarən çapı üçün istifadə olunan və bərpaedici tibbin bir istiqamətidir. İstehsalı 3D rəqəmsal model köməkliyi ilə bioprinterlər vasitəsi ilə aparılır. Bununla dünyada cəmi 80 şirkət məşğul olur. Çətin olan bu sektorda rəqabət xeyli aşağıdır.
Bio-çapın köməkliyi ilə sümüklər və müəyyən növ hüceyrələr istehsal olunur. Qeyd edək ki İspaniyada insan dərisini, İngiltərədə isə gözün buynuz qişasını çap edə bilmişdilər. Növbəti hədəf insan orqanı və onun uğurlu transplantasiyasıdır.
Nano-Texnologiya
Gəlin sizə nano zərrəciyinin ölçüsü haqqında qısa məlumat verək. Qarışqadan 1 milyon dəfə, eritrositdən 8 min dəfə (qan hüceyrəsi) və DNT zəncirindən 2,5 dəfə kiçikdir. Nanobotlar istənilən materialı özləri istehsal edə və ya onu atomlara bölə bilərlər. Sonra isə əldə olunan ehtiyyat ilə istənilən şey yaradıla bilər. Nano texnologiya sahəsində inkişaf olduqca sürətlə baş vermişdir.
Virtual köməkçilər
Virtual köməkçilər demək olar ki hər bir insanın istifadə etdiyi cihazda mövcüddur. Məsələn, Siri və Google virtual köməkçiləri buna ən yaxşı nümunələrdəndir. Həmçinin, sadə çat botları da artıq gündəlik həyatımızda istənilən tapşırıqları həyata keçirə bilərlər.
Microsoft şirkətinin vitse-prezidenti Harri Şum-un fikrinə görə, virtual köməkçilər süni intellektin ən yüksək formasına çeviriləcək. Yaxın gələcəkdə, virtual köməkçilər bir çox insanın yaxın dostu kimi olacaq. Onlar sizin haqqınızda hər şeyi biləcək. İstfadə edib və ya etməmək seçimi artıq hər bir insanın öz üzərinə düşür. Hal hazırda bu növ texnoloqiya bir çox şirkətlərin məhsullarında var.
