Mobil tətbiqlər həyatımızı bir çox cəhətdən asanlaşdırıb və onların əksəriyyətindən istifadə etmək üçün pul ödəməyə belə ehtiyac yoxdur. Lakin hər şeyin bir qiyməti var. Ənənəvi cümlədə deyildiyi kimi, “Bir şey pulsuzdursa, deməli məhsul sizsiniz“.
Bir çox məşhur mobil tətbiqlərin əsas məhsulu sizin şəxsi məlumatlarınızdır. Bu mobil tətbiqlər birbaşa şəxsi məlumatların toplanması vasitəsilə pul qazanmasa da, gəlir mənbəyi kimi şəxsi məlumatlarınızdan istifadə edə bilirlər. Gəlin bu siyahıya aid olan top 3 tətbiqə nəzər salaq.
Ən çox məlumat toplayan mobil tətbiqlər aşağıdakılardır!
Mobil tətbiqlər içərsinidə ən məşhur proqramlardan biri Facebook-dur. 2004-cü ildə istifadəyə verildiyi gündən bəri Facebook, istifadəçi məxfiliyini hansı formada idarə etdiyinə görə ağır tənqidlərə məruz qalıb. Heç kimə sirr deyil ki, Facebook istifadəçilərinin məlumatlarını saxlayır. Lakin Meta şirkətinin hazırladığı tətbiqlər arasında Facebook kimi bir çox başqa proqramlar da var.
Messenger, Instagram və Marketplace tətbiqlərin hamısı məlumatların saxlanılması cəhətdən risklidir. Facebook-un rəsmi məxfilik siyasətində şirkət istifadəçilərin kontaktlarına, zənglərinə və mətn mesajlarına, kameraya, mikrofona, daxili yaddaşa, məkana, brauzer, cihaz məlumatlarına və hətta siçan hərəkətlərinə belə nəzarət etdiyi bildirir. Bütün bunlar isə data kimi istifadə olunur. Əslində bütün bunlar müxtəlif platformalar tərəfindən potensial qazanc gətirən data kimi istifadə oluna bilər. Amma Facebook sahib olduğu kütlənin böyüklüyü səbəbilə birinci pillədə yerləşir.
Facebook-un insanların razılığı olmadan casusluq etdiyi və söhbətlərini dinləməsi ilə bağlı iddialar uzun müddətdir ki, dolaşır. Əgər məxfilik sizin üçün önəmlidirsə, Facebook və əlaqəli proqramlarda özəl məlumatlarınızı gizli saxlamağınızı tövsiyə edirik.
Hava tətbiqləri
Mobil tətbiqlərin əsas məqsədi insanların işlərini asanlaşdırmaqdır. Bu günlərdə gündəlik işlərimizi asanlaşdırmaq üçün demək olar ki hər şey üçün bir proqram var. Bunlardan biridə hava proqramlarıdır. Hava proqramları da istifadəçilərin məlumatlarının toplanılması ilə məşhurdur. Məsələn, The New York Times istifadəçi məlumatlarını nə qədər və necə topladıqlarını görmək üçün 20 məşhur hava proqramını təhlil edib.
Tədqiqatçıların araşdırdığı 20 proqramdan 17-si məxfilik siyasətlərində reklam məqsədləri üçün istifadəçi məlumatlarını topladığını bildirir. Bundan əlavə məlum olub ki, onlardan 14-ü cihazları izləmək üçün məkan məlumatından istifadə edir. Məkan məlumatı isə reklam verənlər üçün inanılmaz dərəcədə dəyərlidir.
Hava proqramlarının içərsində ən populyar tətbiqərindən biri AccuWeather olub. AccuWeather tətbiqi 2017-ci ildə istifadəçilərin məkan məlumatlarını icazəsiz göndərərkən tutulub. Məkan paylaşımını söndürsəniz belə, AccuWeather məkan məlumatlarını 3-cü tərəfə göndərdiyi məlum olub. AccuWeather həmçinin cihazınızda olan sensorlardan (giroskoplar, akselerometrlər, hündürlükölçənlər) məlumat toplayır. Məxfilik bəyanatına əsasən, məkan paylaşımınız aktiv olduğu müddətdə proqram sizin dəqiq GPS koordinatlarınızı bilir.
Tanışlıq proqramları
Mobil tətbiqlər içərisində ən çox bəyənilən tətbiqlərdən biridə tanışlıq proqramlarıdır. Stanfordda aparılan araşdırmalara görə, 2017-ci ildə ABŞ-da tanış olan cütlüklərin 39%-nin internetdə tanış olduqları üzə çıxıb. Tinder, Hinge, eHarmony və Bumble kimi tanışlıq proqramları hər zamankından daha populyarlaşdığından bu rəqəmin o vaxtdan artdığnı güman etmək olar.
Tanışlıq proqramları, əsasən yad insanlarla paylaşmaq istəməyəcəyiniz məlumatları tətbiqlə bölüşməyinizi istəyir. Bu məlumatlara sizin adınız, soyadınız, doğum tarixiniz, cinsiyyətiniz, şəkiliniz, telefon nömrəniz, elektron ünvanınız və s. daxildir.Siz bu məlumatları daxil etməklə özünüzə hesab açmış və məlumatlarınızı tətbiqlə paylaşmış olursunuz.
Mozilla Fonduna görə, Tinder təkcə şəxsi istifadəçi məlumatlarını toplamır. Misal olaraq, 2020-ci ildə proqramdan 70.000-ə yaxın foto çəkilib və kibercinayətkarlıq forumunda paylaşılıb.
Məxfiliyimizi necə qoruya bilərik?
Bir proqramı yükləməzdən əvvəl heç kim məxfilik siyasətinin səhifələrini oxumaq məcburiyyətində hiss etmir. Lakin şirkət haqqında araşdırma aparmaq və onun təhlükəsizliyini yoxlamaq tövsiyə olunur.
Ümumiyyətlə, onlayn olaraq başqa insanlarla məlumatlarınızı məhdudlaşdırmaq istəyirsinizsə, hər hansı linkə və ya fayla daxil olmazdan əvvəl onu iki dəfə yoxlamaq lazımdır. Güclü parollardan istifadə etmək, istifadə etdiyiniz mobil tətbiqlər və ya cihazda məxfilik parametrlərini aktivləşdirmək vacibdir. Əgər, məlumatlarınzın saxlanılmasından narahatsınızsa bu xəbərimizi mütləq oxuyun.
