Çin nüvə sintezi tədqiqatlarında daha bir mərhələyə çataraq tarixi rekord əldə etməyi bacarıb. “Süni Günəş” adlandırılan Eksperimental Qabaqcıl Superkeçirici Tokamak (EAST) reaktoru plazma temperaturunu 1006 saniyə (16 dəqiqə 46 saniyə) ərzində 100 milyon dərəcə Selsi səviyyəsində saxlayaraq dünya rekordu qırıb.
EAST gələcək nüvə sintezi elektrik stansiyalarının əməliyyat mühitini simulyasiya etmək qabiliyyətinə malikdir. Çin alimlərinin fikrincə, bu nailiyyət termonüvə reaktorlarının kommersiya reallığına çevrilməsi yolunda böyük bir mərhələdir. EAST əvvəllər 2023-cü ildə 403 saniyə və 2021-ci ildə 101 saniyə fasiləsiz işləmə ilə rekordlar qırmışdı. Bu isə, əvvəlki rekordu demək olar ki, üç dəfə artırıb. Bu dövr sintez enerjisinin davamlı və etibarlı enerji mənbəyinə çevrilməsi üçün kritik hədd hesab olunur. Termonüvə reaktorların məqsədi Günəşdəki nüvə birləşmə prosesini təqlid edərək təmiz, qeyri-məhdud və davamlı enerji təmin etməkdir.
Lakin bu proses plazmanı 100 milyon dərəcə Selsiyə qədər qızdırmaq, plazmanı uzun müddət sabit saxlamaq və birləşmə prosesinə dəqiq nəzarət etmək kimi böyük texniki çətinlikləri əhatə edir. Günəşdə olduğu kimi, hidrogen atomları Yerdəki füzyon tətbiqlərində əsas yanacaq kimi istifadə olunur. Parçalanmadan fərqli olaraq, birləşmə prosesində bu atomlar inanılmaz yüksək temperaturda birləşir (Günəşin nüvəsindəki temperatur təxminən 15 milyon dərəcə Selsidir) və nəhəng enerji ayrılır. Bu tip reaktorlar təkcə elektrik enerjisi istehsalında deyil, həm də kosmik tədqiqatlarda və nəqliyyat vasitələrində istifadə oluna bilər.
Çin Elmlər Akademiyasının Plazma Fizikası İnstitutunun (ASIPP) direktoru Song Yuntao bildirib ki, “Bir termonüvə cihazının, plazmanın öz-özünə dövriyyəsini təmin etmək üçün minlərlə saniyə ərzində yüksək effektivliklə sabit işləməsi lazım gəlir. Bu, gələcəkdəki termonüvə elektrik stansiyalarının fasiləsiz enerji istehsalı üçün vacibdir”.
