6G şəbəkəsi, texnologiya dünyasında ilk addımlarını atır. Gəlin, 6G ilə yaxından tanış olaq. Hal-hazırda 5G şəbəkəsi artıq dünyanın bir çox ölkəsində istifadəyə verilib. Artıq 5G dəstəkləyən smartfon ala və bütün üstünlüklərindən yararlana bilərsiniz. Buna baxmayaraq bu sahədə inkişaf davam edir və artıq 6G üzərində işlər tam sürətlə başlayıb.
Bu internet şəbəkəsi haqqında məlumat getdikcə artır. Lakin bu məlumatların çoxu bir neçə hesabat və araşdırmalar üzərində qurulub. Elə isə 6G ilə bağlı bir neçə məsələni aydınlaşdıraq və bu texnologiyanın nə vəziyyətdə olduğunu öyrənək.
6G şəbəkəsi həqiqətən varmı?
Təbii ki. Bu texnologiya artıq realdır və gələcəkdə 5G-ni əvəz edəcək, lakin 6G hələ istifadəyə yararlı texnologiya deyil və təkmilləşdirmələrin ilkin mərhələsindədir. Mobil operator şirkətlərinin diqqəti hal-hazırda 5G-yə cəmlənib və bunun haqqında düşünmürlər.
Nə vaxt istifadəyə veriləcək?
“Buun haqqında danışmaq üçün hələ tezdir”
Erik Ekudden
Bu sözlər 2019-cu ilin iyulunda Şanxayda MWC 2019 sərgisi zamanı Ericsson şirkətinin texniki direktoru Erik Ekudden-ə aiddir. Ardıyca 2020-ci ilin dekabrında Verizon şirkətinin texniki direktoru Kayl Maladi demişdir: “Mən həqiqətən 6G-nin nə olduğunu bilmirəm”. Bəs yeni şəbəkə nə vaxt istifadəyə veriləcək? Ekudden, növbəti internet şəbəkəsinin təxminən on il sonra istifadəyə veriləcəyini təxmin edir. Huawei şirkətinin qurucusu Ren Zhengfei sözlərinə görə bu şəbəkə sistemi ən tez on il sonra, yəni 2030-ci ildə istifadəyə verilə bilər. Amma nəticənin daha tez görədə bilərik.
Sürət fərqi nə qədər olacaq?
6G-nin nə qədər sürətli olacağını hələ dəqiq bilmirik, lakin onun 5G-dən təxminən 100 dəfə daha sürətli olacağı iddia edilir. 6G bağlantısının nə olduğunu müəyyən edən son standartlar Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı (ITU) tərəfindən qəbul ediləcək. ITU bu yaxınlarda, səkkiz ildən çox aparılan işlərdən sonra 5G üçün standartları təsdiqlədi (IMT-2020 adlanır) və oxşar prosesin tezliklə 6G üçün başladılacağı gözlənilir.
Amma bu mütəxəssislərin 6G-nin nə qədər sürətli olacağı ilə maraqlanmasına mane olmur. Ən çox istinad edilənlərdən biri Sidney Universitetinin doktoru Mahyar Şirvanimoghaddam-dır. Yeni texnologiya ilə birliktə saniyədə 1 TB və ya saniyədə 8000 giqabit sürət ilə çalışacağı iddia olunur. Məsələn, 5G ilə Netflix-dən bir filmi bir neçə saniyəyə yükləyirdinizsə, 6G ilə siz cəmi bir saniyədə 142 saatlıq Netflix filmlərini endirə bilərsiniz.
6G ilə istifadəçilər üçün nələr dəyişəcək ?
Hər şey 5G şəbəkəsində kimi olacaq, lakin qat-qat sürətli. Daha yüksək sürətli, , daha aşağı gecikmə və daha çox ötürmə qabiliyyəti. Tədqiqatçılar və alimlər 6G-nin “naqilli” şəbəkədən kənara çıxmasından danışırlar, burada cihazlar mobil şəbəkə operatorunun nəzarəti altında olmayan mərkəzləşdirilməmiş şəbəkədən istifadə edən antenalar kimi fəaliyyət göstərir. Əgər hər şey 5G istifadə olunaraq qoşuludursa, 6G şəbəkəsi bu qoşulmuş cihazları boşaldacaq, çünki daha yüksə sürət və daha az gecikmə bir cihazı digərinə bir anda qoşulmağa imkan verəcək .
5G şəbəkəsi ilə yaranan və yaradılacaq texnologiyalar, avtonom avtomobillərdən və dronlardan tutmuş ağıllı şəhərlərə qədər – 6G ilə daha da təkmilləşdiriləcək. Bu imkanlar bizə beynimizi kompüterlərlə inteqrasiyasını mümkün edə və əhəmiyyətli dərəcədə təkmilləşdirilmiş sensor idarəetmə sistemlərini yarada bilər. Hesabatda qeyd edilir ki, elmi fantastika sahəsi elmi faktlara çevrilir və 100Gbps-dən çox sürətin potensialı, ağıllı eynıklər və linzalar vasitəsi ilə, sensor interfeyslərin istifadəsini mümkün edəcək. Ardıyca simsiz şarjda enerji qənaəti haqqında, həmçinin dəniz və hətta kosmos vasitəsi ilə genişləndirilə bilən örtük haqqında məlumat verilir.
6G üzərində kimlər çalışır?
Çinin rəsmi xəbər agentliyinin məlumatına görə, ölkə artıq orbitə eksperimental 6G peyki çıxarıb. Peykin Çinin 2020-ci ilin noyabrında Long March-6 raketini buraxdığı zaman yerləşdirdiyi 13 yeni peykdən biri olduğu bildirilir. Çin Qlobal Televiziya Şəbəkəsi həmçinin bildirib ki, peykin çəkisi 70 kiloqramdır və uzun müddət ərzində məlumat ötürülməsini yoxlamaq üçün nəzərdə tutulub. Peyk potensial olaraq meşə yanğınları və digər ətraf mühit məlumatlarını monitoring etmık üçün istifadə edilə bilər. Eyni zamanda, Huawei şirkəti Avstraliya dövlətini 6G ilə bağlı tədqiqat tərəfdaşlığı yaratmağa inandırmağa ümid edir, Avstraliya isə bu məsələdən ehtiyatlanır və milli təhlükəsizlik narahatlığına görə Huawei və ZTE şirkətlərinə 5G araşdırmalarını aparmağı qadağan edir.
Böyük Britaniya həmçinin Huawei şirkətinə 5G və 6G-ni qadağan etdi, eyni zamanda isə potensial şəbəkələrinin öyrənilməsində istifadə etmək üçün terahertz ölçmə şirkəti olan TeraView-ə 260 milyon dollardan çox pul köçürüb. Avropada isə bu texnologiya üzərində Finlandiyada işlər gedir. 2020-ci ilin sonuna yaxın Sinqapurun Nanyang Texnoloji Universiteti ilə Yaponiyanın Osaka Universiteti arasında əməkdaşlıq edən alimlər, xüsusi lazerlər tərəfindən yaradılan terahertz dalğalarından istifadə edərək 6G üçün çip hazırladıqlarını açıqladılar. O kütləvi istehsaldan uzaq olsada, 5G-dən təxminən 10% daha sürətlidir. Yaponiya növbəti bir neçə ildə bu şəbəkənin geniş yayılması üçün 482 milyon dollar ayırıb. Bu maliyyə həm də tədqiqatçıların simsiz layihələr hazırlaya biləcəyi bir obyektin tikintisinə imkan verəcək. Ölkənin ümumi məqsədi 2025-ci ilə qədər nəticə göstərə bilməkdir.
ABŞ-a gəlincə isə vəziyyət fərqlidir. Burada bəzi mobil operatorlar özləri 6G texnologiyalarını inkişaf etdirirlər. Qeyd edək ki, AT&T, Verizon və T-Mobile Şimali Amerikada 6G-nin qurulmasına və daha çox araşdırılmasına kömək etmək üçün Next G Alliance adlı sənaye təşəbbüsünə rəhbərlik edirlər. Hal hazırda isə bizim nəzərimiz 5G şəbəkəsi üzərindədir. Bizim bu şəbəkə haqqında hər şey bildiyimiz düşünsəkdə, onun bir çox imkanları haqqında məlumatsızıq. Qarşımızda gələn 10 il ərzində bizi çox böyük texnoloji dəyişiklər gözləyir. Buna görə də, gəlin bu texnoloji inkişafın ləzzətini çıxardaq.
