Bildiyimiz kimi, qurğuşun, civə və kadmium kimi materiallar uzun müddətdir ki, Avropa Birliyi tərəfindən təhlükəli kimi təsnif edilir. Buna baxmayaraq, digər istehlak məhsullarına şamil edilməyən istisnalarla hələ də avtomobil sənayesində icazə verilir. Ancaq indi başqa bir material Avropa avtomobillərinə tamamilə qadağan edilə bilər: karbon lifi.
Birliyin qanunlarına cavabdeh olan Avropa Parlamenti bu yaxınlarda yeni hesabata görə, nəqliyyat vasitələrinin sökülməsini və təkrar emalını tənzimləyən və onları daha ekoloji cəhətdən təmiz hala gətirməyi hədəfləyən “Ömrünü Bitmiş Nəqliyyat vasitələri (ELV)” direktivinin yenidən işlənməsi layihəsini tamamlayıb. Bu layihə karbon lifinin dünyanın istənilən yerində ilk dəfə təhlükəli material kimi təsnif edildiyini göstərir. Karbon lifi poladdan daha möhkəm və alüminiumdan daha yüngül olduğu üçün külək turbinlərinin qanadlarında, avtomobillərdə və təyyarə sənayesində yay kimi istifadə olunur. İstehsal etmək çox çətin olduğu üçün bahalı olsa da, təqdim etdiyi üstünlüklər bir çox hallarda bu çatışmazlığı kölgədə qoyur.
Amerika araşdırma firması Roots Analysis-ə görə, 2024-cü ildə 5,48 milyard dollar dəyərində olan qlobal karbon lif bazarı orta illik 11% sürətlə böyüyərək 2035-ci ildə 17,08 milyard dollara çatacaq. Hazırda avtomobillər ümumi karbon lifi tətbiqlərinin 10%-20%-ni təşkil edir. Elektrikli avtomobil istehsalçıları çəki azaltmaq üçün çalışdıqca bu nisbətin eksponent olaraq artacağı gözlənilir. Elektrikli avtomobillər böyük və ağır batareyalarına görə daxili yanma maşınlarından daha ağırdır. Karbon lifi, xüsusilə qiymətin ikinci dərəcəli əhəmiyyət kəsb etdiyi premium istehsalçılar tərəfindən ideal bir həll kimi qəbul edilir. Bəs niyə Aİ bu materialı təhlükəli hesab edir? Bunun səbəbi, qatranla bağlanmış karbon lifi tullantıya çevrildikdə, onun strukturunda olan incə liflər havaya keçir. Bu liflər maşınlarda qısa qapanmaya səbəb ola bilər və insan dərisi və selikli qişaları ilə təmasda olduqda ağrıya səbəb ola bilər.
Nikkei Asia görə, qadağa qüvvəyə minərsə, ən çox üç Yapon şirkəti zərər çəkəcək: Toray Industries, Teijin və Mitsubishi Chemical. Bu üç şirkət dünya karbon lifi bazarının 54%-nə sahibdir. Toray Industries üçün avtomobil sektoru aviasiya və külək enerjisindən sonra üçüncü ən böyük biznes seqmentidir. Üstəlik, bunun 50%-i Avropadadır, ona görə də bu təklif qanuna çevrilərsə, şirkət ciddi şəkildə təsirlənəcək. Elektrikli avtomobillərdən başqa, karbon lifi daxili yanma və hibrid avtomobillərdə də istifadə olunur. Məsələn, McLaren super idman avtomobillərinin şassilərini tamamilə karbon lifindən istehsal edir. Yaxşı xəbər budur ki, bu qadağa Avropada qəbul edilsə belə (ciddi müqavimətlə üzləşə biləcəyi üçün) 2029-cu ilə qədər qüvvəyə minməyəcək..
