Yaponiya hipersəs raket təhdidlərinə qarşı elektromaqnit relsli silah texnologiyasını inkişaf etdirməkdə mühüm addım atıb. Yaponiya Dəniz Özünümüdafiə Qüvvələri Müdafiə Alma, Texnologiya və Logistika Agentliyi (ATLA) tərəfindən həyata keçirilən layihədə hazırlanmış elektromaqnit silahının prototipinin yeni görüntülərini ilk dəfə ictimaiyyətlə paylaşıb.
Elmi fantastika məhsulu kimi görünən bu silah adi döyüş sursatlarına və partlayıcı maddələrə ehtiyac duymadan elektromaqnit qüvvəsindən istifadə edərək səs sürətindən çox-çox yüksək olan güllələri atmağa qadirdir. Dəmir yolu elektromaqnit işəsalma qurğuları nəzəri cəhətdən ilk dəfə 1920-ci illərdə hazırlansa da, onların müasir yüksək sürətli təhlükələrə qarşı yararlı səviyyəyə çatdırılması kifayət qədər mürəkkəb mühəndislik proseslərini tələb edirdi. Yaponiya 2016-cı ildən elektromaqnit toplarına ciddi sərmayələr qoyur.Son üç ildə bu sahəyə 46,3 milyard yen (təxminən 300 milyon dollar) ayıran Tokio xüsusilə Çin kimi ölkələrin inkişaf etdirdiyi hipersəs raketlərinə qarşı müdafiə qabiliyyətini artırmağı hədəfləyir. Çünki belə raketlər səs sürətindən ən azı beş dəfə sürətlə hərəkət edə bilir və həmçinin trayektoriya üzrə manevr edə bilir. Bu, klassik müdafiə sistemləri ilə onların qarşısını almağı demək olar ki, qeyri-mümkün edir.
Silah haqqında məlumat kifayət qədər məhduddur, lakin bu kontekstdə hazırlanmış silah prototipi Dəniz Özünümüdafiə Qüvvələrinə aid olan JS Asuka adlı gəmidə sınaqdan keçirilir. İlk sınaq atəşi 2023-cü ildə edilib. Hazırkı məlumatlara görə, sistem 40 mm diametrli 320 qramlıq döyüş sursatını 6,5 Mach-a qədər sürətə (saniyədə 2230 metr, saatda 8000 km) sürətləndirə bilir. Hər atış təxminən 5 meqajoul enerji sərf edir; Lakin məqsəd bu gücü 20 meqajoula çatdırmaqdır. Digər tərəfdən, bu texnologiyanın müdafiə sahəsində tətbiqi özü ilə ciddi texniki çətinlikləri də gətirir. İlk növbədə, bu qədər yüksək enerji verəcək güc sistemlərinin gəmilərə inteqrasiyası lazımdır. Bundan əlavə, hər atış nəticəsində yaranan həddindən artıq istiliyi idarə etmək və sistemləri yığcamlaşdırmaq da mühəndislik sərhədlərini aşır.
Ancaq hipersəs hədəflərinə qarşı effektiv olmaq üçün tək sürətli atəş kifayət etmir. Bu hədəflər sabit olmadığı üçün sursatların da “ağıllı” olması lazımdır. Atış zamanı 30.000 g gücə tab gətirə bilən, istiqaməti dəyişən, qabaqcıl sensorlarla hədəfi izləyə bilən və volfram kimi yüksək sıxlıqlı materiallarla təchiz edilmiş sursatlar da hazırlanmalıdır. Bundan əlavə, prototip silahın nə vaxt işə düşəcəyi və ya onun kütləvi istehsala keçib-keçməyəcəyi kimi suallara hələ dəqiq cavab yoxdur. Yaponiyadan başqa ABŞ, Çin, Fransa, Almaniya və Hindistan da bu texnologiya üzərində işləyir. 2016-cı ildə yenə TÜBİTAK SAPAN adlı elektromaqnit top üçün qollarını çırmaladı və layihəni 2021-ci ildə tamamlayıb.
Ümumiyyətlə, maqnit silahlarının iş prinsipi, klassik barıt silahlarından fərqli olaraq, tamamilə elektromaqnit qüvvələrə əsaslanır. Sistem bir-birinə paralel yerləşdirilmiş iki keçirici relsə əsaslanır. Bu relslərdən birinə yüksək gərginlikli elektrik cərəyanı tətbiq edildikdə, cərəyan güllə kimi keçirici layihədən keçir və digər relsə çatır. Bu elektrik axını relslər arasında güclü maqnit sahəsi yaradır və nəticədə yaranan Lorentz qüvvəsi gülləni relslər boyunca inanılmaz sürətlə irəli aparır. Bu prosesdə heç bir partlayıcı istifadə edilmir; hərəkət tamamilə elektrik və maqnitlə təmin edilir.Bu prinsipdən müasir təyyarədaşıyıcılarda maglev qatarlarında və buraxılış sistemlərində də istifadə olunur.
