Alimlər süni intellektdən istifadə edərək təbiətdə heç vaxt mövcud olmayan yeni bir zülal hazırlayıblar. EsmGFP adlanan bu süni zülalın təbiətdə özbaşına təkamül etməsi təxminən 500 milyon il çəkəcəkdi. Ancaq qabaqcıl dil modelləri sayəsində bu proses saatlar ərzində tamamlanıb. Hətta, bu yeni protein bəzi dəniz canlıları kimi parlayır. Beləliklə, tarixdə ilk dəfə olaraq süni intellekt 500 milyon illik təkamülü sadəcə bir neçə saata tamamlayıb.
Araşdırma məşhur “Science” elmi jurnalında dərc olunub. Tədqiqatçılar zülal təkamülünü sürətləndirmək üçün ESM3 adlı qabaqcıl süni intellekt modelindən istifadə ediblər. Təbii təkamüldə zülallar təsadüfi mutasiyalar və təbii seçmə yolu ilə formalaşsa da, ESM3 2,78 milyard məlum zülaldan alınan məlumatlar üzərində təlim keçərək sıfırdan tamamilə yeni amin turşusu ardıcıllığı yarada bilər. Bu üsulla hazırlanmış esmGFP zülalı təbiətdə tapılan ən yaxın yaşıl floresan proteinə (GFP) cəmi 58 faiz bənzəyir. Süni intellekt bu zülalı yaradarkən 96 fərqli mutasiya müəyyən edib və alimlərin fikrincə, bu mutasiyaların təbiətdə təsadüfi şəkildə yığılması yarım 500 milyon il çəkəcəkdi.
Zülallar həyatın əsas zəmin materiallarından biridir və bədəndə əzələ qurmaq və xəstəliklərlə mübarizə kimi müxtəlif funksiyaları yerinə yetirir. Parlayan zülallar təbiətdə bəzi meduza və mərcan növlərində olur. Alimlər tez-tez bu zülalları mikroskopik biomarkerlər kimi istifadə edirlər. Lakin Alimlərin fikrincə, esmGFP-nin inkişafı təkcə biologiya anlayışımızda deyil, həm də tibb və ətraf mühit elmlərində inqilab edə bilər. Tədqiqata rəhbərlik edən Alex Rives, inkişaf etdirdikləri süni intellekt modelinin təbii təkamülün məhdudiyyətlərinə bağlanmadan funksional zülallar yarada biləcəyini bildirir. Rives və komandası Meta-da işləyərkən əvvəllər ESM3-ün ilk modellərini inkişaf etdiriblər və sonra EvolutionaryScale adlı bir şirkət quraraq araşdırmalarını davam etdiriblər.
