Startapların uğursuz olması istənilməyən vəziyyət olsa da gec-tez bəzilərinin uğursuz olduğunu görürük. Geniş istinad edilən rəqəm budur ki, şirkətlərin 90%-i nəticədə iflasa uğrayır. Bunun fərqində olsaq belə 2022 digərlərindən daha fərqli bir il oldu. Əlbəttə ki, bundan əvvəlki iki ildə startap dünyasında görülməmiş vəziyyətlər yaşanmışdı. Bəzi startaplar çiçəklənərkən, bəziləri itkilərlə üzləşirdi. Ardından SPAC dalğasının yüksəlişi, enişi və qlobal təchizat problemləri öz təsirlərini göstərdi. Crunchbase tərəfindən verilən rəqəmlərə görə, üçüncü rübdə vençur kapitalı əvvəlki rüblə müqayisədə 33%, keçən ilin dördüncü rübü ilə müqayisədə isə 53% azalmışdı. Ötən gün 2022-ci ildə texnologiya dünyasında ən çox sərvət itirən şəxslərin siyahısını sizinlə bölüşmüşdük. İndi isə iflas edən 5, “milyonluq” startap siyahısını sizlərə təqdim edirik.
İlk olaraq nəzərə almalısınız ki, bəzən startaplar çox ciddi dəyərlərə sahib olsalar belə, nəzərə alınan, ya da heç alınmayan səbəblərdən fəaliyyətlərini itirə bilirlər. Ona görə də başladığınız və başlamağı düşündüyünüz layihədə uğursuz nəticələr ilə qarşılaşma ehtimalınızın daim olduğunu bilməlisiniz. Lakin əsas məsələ, uğursuzluq qazansanız belə daim “milyonluq” dəyərə çatmaq üçün can atmağınızdır.
Argo Al
1 milyard dollarlıq maliyyə toplayan süni intellekt əsaslı avtonom idarəetmə platforması Argo Al-ın iflas səbəbi müştəri marağının olmaması və ya pulsuzluqdan qaynaqlanmırdı. Argo Al dünyanın ən böyük iki avtomobil istehsalçısı olan Volkswagen ve Ford şirkətlərinin dəstəyinə sahib idi. 2016-cı ildə Google və Uber veteranları tərəfindən qurulan Pittsburgh-da yerləşən firma, mövcud olduğu müddət ərzində 1 milyard dollar qazana bilib. Lakin oktyabr ayında rəhbərlik iclas zamanı istədiyi qədər investor və dəstəkçi tapmadığı üçün fəaliyyətini dayandırmalı olduğunu bildirdi.
FTX
Təqribi 2 milyard dollar vəsait toplayaraq startap şəklində fəaliyyətinə başlayan şirkət, dünyanın ən böyük kriptovalyuta platformalarından biri idi. Texniki olaraq bağlanmadığı üçün startap-ın adının iflas edən startap siyahısında olması mübahisəli mövzu ola bilər. Lakin bir işçisinin dediyi kimi “Biz onu əvvəl olduğu şirkət kimi itirdik”. Üçüncü ən böyük kriptovalyuta birjası olan FTX, noyabrın 11-də ABŞ-da iflas etdiyini və CEO və qurucusu Sam Bankman-Fried-in vəzifəsindən istefa etdiyini açıqladı.
ShopX
ShopX, 175 milyon dollar dəyərində olan startap markaları, pərakəndə satıcıları və istehlakçıları birləşdirən pərakəndəçi platforması idi. Hindistanda yerləşən ShopX, kifayət qədər pul axını təmin edə bilmədiyi və kapital tapa bilmədiyi üçün avqust ayında iflas elan etdi.
Fast
120 milyondan çox investisiya alan və sürətlə “unicorn” olmağa doğru irəliləyən startap, bir neçə toxunuşla istənilən məhsulu “Amazon” kimi onlayn qarışıq mağazalardan almağı mümkün edirdi. Domm Holland və Allison Barr Allen tərəfindən qurulan şirkət, ətrafında həyəcan oyadan şirkətlərdən biri idi. Şirkət iflas etdiyi zaman özünü “pioner” kimi təsvir etdi və bu tərz şirkətlərin heç vaxt “dağın zirvəsinə” çatmadığını deyərək, müəssisənin onlayn ticarət dünyasını “əbədi” dəyişdiyini bildirdi. Beləliklə bu şirkət də iflas edən 5 “milyonluq” startap siyahımıza əlavə olunur.
Reali
Son olaraq Reali, 100 milyon dollar maliyyə toplayan daşınmaz əmlak əsaslı maliyyə həlləri platforması idi ki, alqı-satqı, ipoteka proseslərini asanlaşdırırdı. Şirkət ev alqı-satqısındakı partlayışdan sonra daşınmaz əmlak texnologiyası sektorunda inflyasiya və artan ipoteka faizlərindən ağır zərbə aldı. Bu da mənzil bazarında kütləvi yavaşlamaya səbəb oldu.
Nəticədə “Milyonluq” dəyərlər uğursuz olsalar belə adlarını tarixə yazır və özlərindən sonra yeni qapıların kilidlərini açırlar. Bu məqaləmizdən gördüyümüz kimi bəzən “milyonlar” belə startapları batmaqdan qorumur.
Startap ekosistemi xəbərlərini "İnformasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyi" ilə tərəfdaşlığımız çərçivəsində oxuyursunuz.
