ABŞ Energetika Nazirliyi (DOE) və NASA alimləri Ayın uzaq tərəfində radioteleskop yerləşdirmək üçün çalışırlar. Bu layihə potensial olaraq bəşəriyyətə kainatın “Qaranlıq Əsrlərini” araşdırmaq yolunda ilk addımı atmağa kömək edə bilər. “Qaranlıq əsrlər” kainat tarixində böyük partlayışdan (Big Bang) təxminən 380.000 il sonra başlayan bir dövrdür. Çox vaxt elm adamları kainatdakı çox uzaq obyektlərə baxaraq, kainatda “zamanla geriyə baxa” bilirlər. Əgər biz yüz milyon işıq ili uzaqda olan bir şeyi müşahidə ediriksə, texniki olaraq yüz milyon il əvvəlki obyektə baxırıq. Lakin qaranlıq əsrlərdə ulduzlar və planetlər olmadığı üçün bu, elm adamlarının daha əvvəl heç vaxt müşahidə etmədiyi bir məqamdır.
“Science” jurnalında dərc olunmuş xüsusi icmalın məlumatına görə, “Qaranlıq Əsrlər” kosmik mikrodalğalı fon radiasiyasının yayıldığı vaxtla kainatın strukturunun təkamülü ulduzların əmələ gəlməsinə səbəb olan cisimlərin qravitasiya nəticəsində dağılmasına səbəb olduğu vaxt arasında baş verib. DOE-nin Brookhaven Milli Laboratoriyasına görə, əgər kosmoloqlar “Qaranlıq Əsrlərə” aid radio dalğalarını aşkar edə bilsələr, bu, qaranlıq enerjinin təbiəti və ya kainatın özünün formalaşması kimi kainatın ən böyük sirlərinin bəzilərinin cavablarını açmağa kömək edə bilər.
“Ulduzlar yaranmamışdan əvvəl kainatı modelləşdirmək daha asandır. Demək olar ki, hər şeyi dəqiq hesablaya bilirik. İndiyə qədər biz kosmik mikrodalğalı fon adlı kriteriyadan istifadə edərək kainatın əvvəlki mərhələləri haqqında proqnozlar verə bilirdik. Qaranlıq əsrlər siqnalı yeni bir etalon təqdim edəcək. Əgər hər bir meyar əsasında kainatın əvvəlki mərhələləri haqqında proqnozlar verə bilmişiksə və bu proqnozlar üst-üstə düşmürsə, deməli, yeni bir fizikanı kəşf etmişik.”
NASA və DOE ilə əməkdaşlıqda həyata keçirilən Ay Səthi Elektromaqnit Təcrübəsi-Gecə (LuSEE-Night) ilk dəfə qaranlıq əsrlərdən gələn siqnallara çatmağı hədəfləyir. Bir çox insan bunu “Ayın qaranlıq tərəfi” kimi bilsə də, Ayın uzaq tərəfi həmişə qaranlıq olmur. Sadəcə Yerdən görünmədiyi üçün ona qaranlıq tərəf deyilir, amma əslində onun öz gecə-gündüz dövrləri var.
Brookhaven-ə görə, Ayın uzaq tərəfi Qaranlıq Əsrləri müşahidə etmək üçün lazım olan yaxın radio sükutunu təmin etsə də, bu həm də elmi avadanlıqların sağ qalması üçün çox az və ya heç bir şans təqdim etməyən təhlükəli bir mühitdir. LuSEE-Night canlı qalmaqla yanaşı, siqnalları da Yerə geri ötürməlidir.
