İlk olaraq NASA tərəfindən planlaşdırılan Artemis missiyasının nə olduğuna nəzər salaq. Belə ki, Artemis missiyası 3 hissədən ibarətdir. Artemis 1 olaraq adlandırılan uçuş dünən baş tutmalı idi. Ekipajsız baş tutacaq Artemis 1 missiyası uçuşunda Orion kapsulu 42 günlük ay missiyasına başlayacaqdı. Bu uçuşun məqsədi isə 2024-cü ildə Artemis 2 missiyasında Ay orbitinə göndəriləcək astronomların orbitdə qalıb geri qayıtması üçün testlərin aparılmasıdır. Nəhayət 2025 və ya 2026-cı ildə isə Artemis 3 missiyası həyata keçiriləcək və ekipaj üzvləri “illər sonra ilk dəfə“ ayda tədqiqatlar aparmağa başlayacaqlar. Artemis missiyalarının əsas məqsədi isə ayda su və su mineralları tədqiq etmək, ayda baza yaratmaq, mars uçuşlarının təməlini atmaqdır.
NASA ötən gün Artemis 1 üçün ilk addımı atarkən problemlə qarşılaşıb
Dünən NASA aya göndərməyi planlaşdırdığı SLS roketi ilə 42 günlük ilk Artemis 1 missiyasını həyata keçirməyi planlaşdırırdı. Lakin SLS roketlərinin mühərriklərindən birində yaranan problem uçuşun təxirə salınması ilə nəticələndi. Maye hidrogen və oksigen doldurulması zamanı SLS roketində mövcud olan 4 əsas mühərrikdən üçüncüsündə uçuşdan dəqiqələr əvvəl sızıntı olduğu müəyyən edildi.
Uçuşun həyata keçirilib-keçirilməməsi ilə bağlı əmin olmayan NASA vəziyyəti daha dəqiq araşdırmaq və böyük bir problem yaşamamaq üçün uçuşu ləğv etmək qərarı aldı. Növbəti uçuşlar planlanmış təxirəsalınma cədvəlinə əsasən, 2 sentyabr və yenə mümkün olmasa 5 sentyabr tarixlərinə təsadüf edir.
Artemis 1 layihəsində istifadə ediləcək uçuş aparatına təqribi 10 milyard dollar xərclənməsi planlaşdırılırdısa, hal-hazırda çəkilən xərclər 20 milyard dolları ötüb. Üstəlik 2025-ci ilə qədər Orion kapsulu və missiyaya xərclənəcək digər xərclərin ümumi xərci 93 milyard dollardan çox olacaq. Bu da işlərin çətinləşməsi ilə nəticələnir.
Bəzilərinin şübhə ilə yanaşdığı 50 il əvvəl aya gedən astronomlardan sonra Artemis missiyasının indiki dövrdə belə çətinliyi diqqət çəkir. 2030-cu illərdən etibarən mars uçuşlarına başlamaq istəyən NASA və digər şirkətlər üçün Aya getmək bir çox problemin əvvəlcədən öyrənilməsinə imkan yaradacaq. Yəni çəkilən xərclər üçün əsas məqsəd Aydan əlavə, Marsa insan göndərməyi təmin etməkdir.
