Havanın təmizlənməsi ilə bağlı atılan addımlar daim yeni və qəribə həll yolları ortaya çıxarır. İsveçrənin iqlim texnologiyaları ilə məşğul olan Climeworks dünyanın ən böyük DAC (Direct Air Capture) müəssisəsi Mammoth-un inşaatına başlayıb. DAC sistemi barədə yəqin ki, çoxlarınız məlumatlı deyilsinz. Birbaşa hava tuma prosesi kimi adlandıra biləcəyimiz texnologiya, qısaca havadan karbon qazını təmizləmək üçün istfadə olunur.
Hal-hazırda dünyanın ən böyük DAC müəssisəsi Orca, ildə havadan ortalama 4 min ton CO2 təmizləyir. Orca da yenə Climeworks şirkətinə məxsus olması ilə seçilir. İldə 4 min ton karbo qazının təmizlənməsi, təqribi 790 avtomobilin bir il ərzində ayırdığı karbon qazı miqdarına bərabər götürülür. Yeni hazırlanan Mammoth isə tam olaraq Orca ilə müqayisədə 9 dəfə daha yüksək emal gücünə sahib olacaq. Yəni bu müəssisə bir ildə 36 min ton CO2 toplaya biləcək.
Mammoth təqribi 18-24 ay ərzində hazır olmalıdır
İnsanların hər il təqribi 30 milyard tondan çox karbon qazını atmosferə buraxdığını nəzərə alsaq, bir ədəd belə müəssisə kifayət etməyəcək. Onlarla, bəlkə yüzlərlə belə Mammoth inşa edilməlidir ki, tutarlı bir nəticə əldə edilə bilsin. Beynəlxalq Enerji Agentliyi (IEA) tərəfindən verilən məlumata görə 2030-cu ilə qədər belə müəssisələrdən 85 milyon ton, 2050-ci ilə qədər isə 980 milyon ton karbon qazı toplanmalıdır. Əks halda istixana effekti üçün bu müəsssisələrin ciddi bir faydası olmayacağı düşünülür.
Lakin Climework şirkətinin həmtəsisçisi Christoph Gebald, bunun müəyyən qədər mümkün olacağı fikrindədir. Onların hədəfinə görə 2030-cu ilə qədər meqaton miqdarına, yəni 1 milyon ton rəqəminə çatacaqlar. Növbəti 20 il ərzində isə sayı artan və təkmilləşmiş müəssisələr ilə bu rəqəmi qiqaton səviyyəsinə çıxaracaqlar. Yəni tam olaraq 1 milyard ton karbon qazı toplaya biləcəklər. Beləliklə Agentliyin dediyi rəqəmlərə 2030-cu ildə çatmasalar da 2050-ci ilə qədər çatacaqlar.
Həqiqətən çox çətin və bir o qədər də inanılmaz görünən layihə planlaşdırıldığı kimi işləsə nəticə möhtəşəm olacaq. Mammoth tərəfindən yığıldan CO2-ni isə CarbFix adlı fərqli bir şirkət toplayaraq emal edəcək. Müəssisə ən gec 24 ay sonra fəaliyyətə başlayacaq.
