Hərkəsə məlumdur ki, dünya 24 saata fırlanır. Lakin elm adamları 29 iyun 2022-ci ildə dünyanın fırlanmasını daha dəqiq ölçmək üçün istifadə olunan atom saatlarında anormallıqla qarşılaşıblar. Araşdırmalar nəticəsində illərdir aparılan ölçmələr ərzində məhz həmin gün dünyanın daha sürətli fırlandığını aşkarlayıblar. Beynəlxalq Yer Fırlanması və İstinad Sistemləri xidmətinin (IERS) məlumatına görə, dünya həmin gün ən sürətli fırlanma rekordunu yeniləyib.
Dünya normaldan daha sürətli fırlandıqda texnoloji avadanlıqlara mənfi təsir göstərir!
Beynəlxalq Yer Fırlanması və İstinad Sistemləri Xidməti (IERS) planetin öz oxu ətrafında 1,59 millisaniyə (0,1 saniyə) daha sürətli fırlandığını bildirib. Alimlər planetin fırlanma sürətinə nəyin təsir etdiyini dəqiq bilmirlər. Onların fikrincə, sürətin dəyişməsi planetin bütün naviqasiya sistemlərinin, eləcə də kompüterlərin, smartfonların və rabitə sistemlərinin işinə mənfi təsir göstərəcək. Yerin fırlanma sürəti 1973-cü ildən elm adamları tərəfindən ölçülür. Alimlər bu ölçməni atom saatlarından istifadə edərək, planetin öz oxu ətrafında bir dəfə fırlanmasını tamamlaması üçün lazım olan vaxtı təyin edirlər. Ümumi olaraq dünyanın öz oxu ətrafında fırlanmasının qəbul edilmiş bir standartı var. Yer 86.400 saniyəyə, yəni 24 saata dövr edir. Lakin son zamanlarda dünyanın normaldan daha sürətli dövr etməsi, texnoloji standartların normalarına cavab vermir.
Yer kürəsinin sürətli dövr etməsinin səbəbi nələrdir?
Dünya son 2 il ərzində naməlum təsirlər səbəbilə 60 ildə ən sürətli fırlanma ilə qarşılaşıb. Elm adamları bununla bağlı dəqiq bir açıqlama və ya səbəbi ilə əlaqədar sübut aşkarlaya bilməyib. Ortaya atılan fərziyyələrin müxtəlifliyi belədir ki, buzlaqların əriməsi, seysmik fəaliyyətlər nəticəsində yaranan okean dalğaları, ayın cazibə qüvvəsi və.s. dünyanın sürətinə son vaxtlar təsir edir. Beynəlxalq Astronomiya İttifaqından Kristian Bizouard açıqlamasında bildirib ki:
“Yer kürəsinin fırlanmasının niyə sürətləndiyini bilmirik. Səbəblə bağlı bizim yalnız fərziyyələrimiz var. Güman edirik ki, planetimiz yenidən öz fırlanma sürətinə qayıdar.
Bizouardın fikrincə, daha sürətli fırlanan dünya GPS peyklərində istifadə edilən atom saatlarına təsir göstərə bilər. Bu hal, şəbəkə ilə serverlər arasında sinxronlaşan smartfonlar, kompüterlər, rabitə sistemləri üçün potensial təhlükə yaranması deməkdir. Bizouard qeyd edir ki, sürətlənmə davam edərsə, atom saatlarını yenidən sazlamaq üçün yeni üsullar axtarmalı olacağıq. Hal-hazırda belə bir düzəlişə ehtiyac olduğu düşünülmür. Lakin hələ ki, atom saatları təyin edilmiş günlərdə məhz bu ehtimala qarşı “23.59.59 – 23.59.60 – 00.00.00″ aralıq saniyəsinə sazlanır. Həqiqətən, həmin ana zaman anlayışı nəzərən baxdıqda çox fantastik görünür.
Yer kürəsinin sürətli fırıanması haqqında nə düşünürsünüz? Fikirlərinizi aşağıdan rəylər bölməsində bizimlə bölüşə bilərsiniz.
