Yeni bir araşdırma göstərib ki, bir neçə saat tıxacda oturmaq beyin zədələnməsinə səbəb olur. Xüsusilə dizel qazını udmaq beyin funksiyasını və idrakı pozur. Tıxaclardakı hava çirklənməsi uzun müddətdir ki, yaddaş problemləri ilə əlaqələndirilirdi. Lakin uzunmüddətli məruz qalmanın ümumiyyətlə böyük risklərə səbəb olacağı düşünülür.
Belə ki, Kanadalı tədqiqatçılar tərəfindən aparılan araşdırmada zərərin cəmi iki saat ərzində ölçülə bilən dəyişikliklərə səbəb olduğunu aşkarlayıblar. “Environmental Health” jurnalında dərc olunan yeni araşdırmada British Columbia Universiteti və Viktoriya Universitetindən olan tədqiqatçılar 19-49 yaş arası 25 nəfəri müxtəlif vaxtlarda filterlənmiş hava və dizel qazı ilə laboratoriyada 120 dəqiqə ərzində çirkli havaya məruz qoyublar.
Bu müddət ərzində tədqiqatda iştirak edən şəxslərin tənəffüsünü artırmaq üçün təxminən 15 dəqiqə yüngül güclə stasionar velosiped sürüblər. Araşdırma tamamlanda isə bütüm şəxslər müxtəlif mərhələlərdə beyin fəaliyyətini izləmək üçün hər prosesdən əvvəl və sonra MRT müayinəsindən keçiblər. Araşdırma nəticəsində dizelin yanmış qazları olan havada nəfəs almaq, süzülmüş havada nəfəs almaqla müqayisədə beynin bölgələrinin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəsini korladığı və funksionallığını yavaşlatdığı müşahidə edilib. Tədqiqatçılar beynin Fərzedilən Rejim Şəbəkəsi aktiv olan hissələrinin əmələ gətirdiyi (DMN) dəyişikliklərinə xüsusi diqqət yetirdilər. DMN-nin zədələnməsi beynin müxtəlif bölgələrinə təsir göstərir.
Araşdırmanın baş müəllifi Dr. Chris Carlsten-in dediyi kimi insanlar növbəti dəfə tıxacda qalanda pəncərələri açmaq barədə iki dəfə düşünmək istəyə bilərlər. Bundan başqa araşdırmanın müəllifi deyib: “Avtomobilinizin hava filtrinin yaxşı işlək vəziyyətdə olduğundan əmin olmaq vacibdir və əgər siz sıx küçədə gəzirsinizsə və ya velosiped sürürsinizsə, daha az məşğul marşrut seçməyi düşünün.”
Viktoriya Universitetinin psixoloqu və tədqiqatın ilk müəllifi Dr. Jodie Gawryluk qeyd edir: “Biz bilirik ki, DMN-də dəyişən funksional əlaqə daha aşağı idrak performansı və depressiya əlamətləri ilə əlaqələndirilir, buna görə də trafikin çirklənməsinin eyni şəbəkələri pozduğunu görmək vəziyyətin ciddi olduğunu göstərir.”
Tıxacda zərərli qazlar arasında oturmaq ilə bağlı bənzər bir araşdırma 15 il əvvəl yayımlanmışdı
2008-ci ildə Zuyd Universitetində Hollandiyalı tədqiqatçılar tərəfindən aparılan ayrı bir araşdırma da dizel yanacağına məruz qalmanın beynin stressə tətikləndiyini göstərmişdi. Bu tədqiqatçılar həmçinin dizelə uzun müddət məruz qalmanın beyin sağlamlığına uzunmüddətli mənfi təsir göstərə biləcəyini də fərz edirdilər. Yeni araşdırma isə həmin fərziyyələrin doğruluğunu təsdiq edib.
