Alimlər aşkar ediblər ki, insan beynində enerjiyə qənaəti artırmağa imkan verən rejim mövcuddur. Buna uyğun olaraq beynimiz enerjisini gizlətmək istədikdə hisslərimizi kütləşdirir. Hamımız görmüşük ki, kompüterlərin və smartfonların batareyası az olanda ekran qaralır və məlumatın emal prosesi xeyli aşağı düşür. Alimlər belə bir rejimin insanların beynində də olduğunu aşkarlayıblar. Təbii ki, beynimizin enerjiyə qənaət rejiminə keçməsi dərhal baş verən bir şey deyil. Bu vəziyyətin meydana gəlməsi üçün kifayət qədər qida qəbul edilməməsi və bədən çəkisinin müəyyən bir kritik nöqtənin altına düşməsi lazımdır. Bu mərhələdə beyin enerjiyə qənaət etmək üçün məlumatı emal üsulunu dəyişir.
Beynimiz enerjisinə qənaət etməyə çalışır!
Normal şəraitdə gündəlik enerji istehlakımızın əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edən beynimiz əsasən ATP (adenozin trifosfat) adlı şəkərdən enerji istehsal edir. Belə ki, bədənin qıtlıqlarla qarşılaşdığı hallarda beynimizin uzun çəkən aclıq vəziyyətində bəzi ehtiyat tədbirləri gördüyü sübut olunub.
Edinbrough Universitetindən Nathalie Rochefort Neuron jurnalında nəşr olunan bir araşdırmada siçanların vizual bacarıqlarını enerjiyə qənaət baxımından araşdırıb. Buna uyğun olaraq, uzun müddət kifayət qədər qida almayan və bədən çəkisinin təxminən beşdə birini itirən siçanların beynin vizual emalı həyata keçirən hüceyrələrində dəyişiklik olduğunu ortaya çıxarıb. Bu bölgədəki neyronlar arasına ifraz olunan xüsusi kimyəvi maddələrdəki (sinapslardakı) ATP miqdarını 29 faiz azaldıb.
Digər tərəfdən, bu vəziyyətin bəzi mənfi cəhətləri də az deyil. Hər şeydən əvvəl detalları qavramaq qabiliyyəti azalır. Bundan əlavə, gözün gördüyü təsvirlərin qavranılma keyfiyyəti ümumiyyətlə aşağı düşür. Sadə dillə desək, beynimiz çox enerji sərf etməmək üçün “4K yox 720P” keyfiyyətdə emal etməyə başlayır. Əslində insanlar bu vəziyyətin təsirini öz həyatlarında görə bilirlər. Çox ac olduğunuzda və ya uzun müddət yemədiyiniz zaman yalnız yemək haqqında düşünməyiniz və ya iş görərkən işə adaptasiya ola bilməmək əslində bu vəziyyətin nəticəsidir. Digər bir tərəfdən, enerji yığmağın bu yolunun hazırda beynimizdə daimi dəyişikliyə səbəb olmadığı düşünülür. Lakin beynin daim bu cür stress altında saxlanılması normal olaraq sağlamlığa müəyyən mənfi təsirlər göstərəcəkdir.
